Tijdens de operatie, waarbij de tumor uit de borst wordt verwijderd, zullen ook lymfeklieren uit de oksel worden verwijderd. Dit gebeurt door middel van de schildwachtklierprocedure (of een okselkliertoilet).

Bij borstkanker zijn het meestal de klieren in de oksel waar kankercellen het eerst naar uitzaaien. Bij de schildwachtklierprocedure wordt onderzocht of er tumorcellen in de eerste lymfeklier in de oksel zitten. De aan- of afwezigheid van tumorcellen in deze klier zegt dus iets over de kans op uitzaaiingen.

Als tijdens de onderzoeken voorafgaand aan de operatie vergrote lymfeklieren in de oksel worden gevonden, zal hiervan tijdens de echografie een punctie worden verricht om na te gaan of deze lymfeklier kankercellen bevat. Indien dit het geval is, zal er geen schildwachtklierprocedure worden uitgevoerd, maar een okselkliertoilet. Over het algemeen wordt de schildwachtprocedure uitgevoerd bij tumoren kleiner dan vijf centimeter. De procedure kan niet worden uitgevoerd wanneer er meer tumoren zijn in verschillende kwadranten van de borst. Ook een eerdere operatie aan de borst of oksel kan een reden zijn om de schildwachtklierprocedure niet uit te voeren.

De schildwachtklier wordt opgespoord met radioactieve vloeistof. Voorafgaand aan de operatie (dit kan dus ook de dag ervoor zijn) heeft u een afspraak in het ADRZ op de afdeling nucleaire geneeskunde. Er wordt een klein beetje radioactieve vloeistof in of bij het gezwel geïnjecteerd. De radioactieve stof stroomt van het gezwel via een lymfevat naar de schildwachtklier. Het legt dezelfde weg af als een tumorcel zou kunnen doen. Na de inspuiting (zo’n 2,5 tot 3 uur) wordt een scan gemaakt in het ADRZ om één of meer schildwachtklieren aan te tonen.

De foto’s die in het ADRZ zijn gemaakt, krijgt u mee en dient u bij opname in ons ziekenhuis af te geven. De operatie vindt plaats binnen 24 uur na de inspuiting van de radioactieve stof. Mocht een klier zichtbaar zijn, dan houdt dit niet in dat er uitzaaiingen in die klier zitten. Het is immers de schildwachtklier die nog onderzocht moet worden. Als het om lymfeklieren gaat, worden die tijdens de operatie verwijderd.

Tijdens de operatie wordt de tumor verwijderd. Indien de tumor in een eerdere operatie is verwijderd, zal alleen de schildwachtklier(en) worden verwijderd. De operatie vindt plaats onder narcose. Op de operatiekamer wordt een kleine hoeveelheid blauwe inkt in de huid gespoten welke de lymfebanen naar de schildwachtklier(en) blauw kleurt. De chirurg spoort de schildwachtklier(en) op met behulp van speciale apparatuur, de foto’s uit ADRZ en de blauwe inkt. Als het tijdens de operatie niet lukt om de schildwachtklier op te sporen, worden alsnog alle okselklieren verwijderd (okselkliertoilet).

De schildwachtklieren worden naar de afdeling pathologie gestuurd voor onderzoek. De uitslag is na tien dagen bekend. U krijgt, als u uit het ziekenhuis wordt ontslagen, een afspraak mee om poliklinisch de uitslag te krijgen.

Als de schildwachtklier vrij is van tumor(en), dan hoeft men de andere okselklieren niet weg te halen. Als de schildwachtklier wel kankercellen bevat, is het onduidelijk of de andere klieren ook kankercellen bevatten. Om geen risico te lopen, zullen de overige okselklieren in een volgende operatie alsnog verwijderd worden.