Clusterhoofdpijn is een bijzonder pijnlijke, maar zeldzame variant van migraine. Het komt bij mannen bijna vijf maal vaker voor dan bij vrouwen.
Clusterhoofdpijn wordt gekenmerkt door aanvallen van hevige bonzende of stekende eenzijdige hoofdpijn. Een aanval komt plotseling opzetten en verdwijnt binnen een paar uur. De aanvallen treden op in groepen (clusters) en kunnen variëren van twee per week tot meerdere per dag. Bepaalde factoren kunnen een aanval uitlokken, zoals alcohol, lange vliegreizen of verblijf op grote hoogte. Een cluster van aanvallen kan wel zes tot acht weken duren en kan worden gevolgd door tussenpozen van enkele maanden zonder hoofdpijn.
De oorzaak van clusterhoofdpijn is grotendeels onbekend. Omdat de pijn zich concentreert in het gebied rond het oog, het gebied van de vijfde hersenzenuw (de nervus trigeminus), lijkt deze zenuw een grote rol te spelen in het ontstaan van clusterhoofdpijn.
Symptomen clusterhoofdpijn
Onbehandeld duurt een aanval maximaal drie uur. In tegenstelling tot migraine gaan de aanvallen bijna nooit gepaard met misselijkheid of braken. Klachten die op kunnen treden bij een aanval zijn: een rood of tranend oog, een verstopte neus, een loopneus, zweten in het gezicht en voorhoofd, een vernauwde pupil en een hangend of opgezet ooglid. Tijdens een aanval bestaat vaak de drang om te bewegen.
De aanvallen treden op in groepen (clusters) van een paar weken tot soms wel een paar maanden. Per dag kunnen wel acht hoofdpijnaanvallen voorkomen, maar daarna kunnen ze soms maanden tot jaren wegblijven.
Behandeling clusterhoofdpijn
Het vermijden van factoren die de clusterhoofdpijn uitlokken, zoals alcohol, roken of een verblijf op grote hoogte, heeft alleen zin tijdens een clusterperiode. Tijdens een aanval kan de clusterhoofdpijn worden behandeld met toedienen van zuivere zuurstof, of Sumatriptan (injectie of neusspray). Sumatriptan vernauwt de bloedvaten in de hersenen die bij clusterhoofdpijn zijn verwijd. Bovendien remt het de afgifte van stoffen die ontstekingen kunnen veroorzaken en zorgt het ervoor dat een ‘pijnbericht’ via de zenuwen niet of minder sterk in de hersenen aankomt.
Een aanvalsbehandeling zal alleen worden gestart na overleg met een neuroloog. Hetzelfde geldt voor een behandeling met Verapamil om aanvallen van clusterhoofdpijn te voorkomen. Verapamil verbetert de doorbloeding achter het oog. Zo ontstaat er minder snel een zuurstoftekort, dat een aanval van clusterhoofdpijn kan veroorzaken. Lithium en corticosteroïden kunnen ook als onderhoudsbehandeling bij clusterhoofdpijn voorgeschreven worden.
Een andere mogelijkheid is het overwegen van een GON-infiltratie, vaak met positief effect. Door middel van een injectie wordt een blokkade aangebracht in de grote achterhoofd zenuw (Great Occipital Nerve), deze injectie is op basis van corticosteroïden.