Je zult maar een zwaar ongeluk hebben gehad of pech met een operatie en veel bloed verliezen. Het verse bloed wat je dan krijgt, komt nu nog met gillende sirenes uit Rotterdam. Met een busje. Maar straks is dat voorbij en vliegen de zakken bloed door de lucht. Met een drone. “Dat gaat een stuk sneller. Uit België? Nee, dat kan niet. Bloed mag de grens niet over.”
Niemand staat erbij stil. Maar elke werkdag weer rijdt er een busje met zakken bloed van bloedbank Sanquin in Rotterdam naar de Zeeuwse ziekenhuizen. Om de voorraad aan te vullen. “Wij krijgen dagelijks een lijst van de operaties waarbij bloedverlies mogelijk kan optreden”, vertelt Herman Ulenkate. Hij is klinisch chemicus bij ZorgSaam Ziekenhuis in Terneuzen en verantwoordelijk voor de bloedaanvoer in het ziekenhuis. “Voor die operaties leggen we bloed klaar, mocht het uit de hand lopen.”
Klinisch chemicus Herman Ulenkate
Soms duurt het wel twee uur voordat het bloed in Zeeland is
In het laboratorium staat een speciale koelkast waarin het bloed wordt bewaard. “De voorraad bestaat uit allerlei bloedgroepen. Je hebt A, B en O, maar ook heel veel subgroepen. We hebben niet alle varianten op voorraad. Als we het bloed en de bloedplaatjes die we nodig hebben niet hebben liggen, dan bellen we Sanquin om het aan te leveren.”
Dat is de normale gang van zaken. In spoedgevallen rijdt dat busje natuurlijk extra heen-en-weer. Met zwaailichten en loeiende sirenes. “Want hoe sneller het bloed bij de patiënt is, hoe beter.” Maar er is één probleem: door drukte op de weg en mensen die paniekerig reageren op de sirenes, duurt zo’n transport lang.
“Het kan tot wel twee uur duren voordat we het bloed krijgen dat we zo hard nodig hebben”, zegt Ulenkate. “En nee, bloed mogen we niet uit België halen. Want bloed mag de grens niet over, in tegenstelling tot andere organen. Dat is bij wet geregeld. Ook mogen de ziekenhuizen onderling elkaar geen bloed leveren. Dus ook al heeft Adrz in Goes bloed op voorraad, moeten we wachten op het transport uit Rotterdam.”
Soms heeft iemand 40 tot wel 80 zakken bloed nodig. Dan is snel transport extra van belang. Herman Ulenkate
Een drone vliegt in een strakke lijn naar Goes of Terneuzen
In Nederland zijn vier bloedbanken; voor Zeeland is die in Rotterdam het dichtste bij. Maar niet alleen de afstand telt, ook mogelijke verkeershinder. Denk aan een afsluiting van de Westerscheldetunnel. “In zulke gevallen moet het transport over Antwerpen rijden.”
In een moderne tijd waarin we ruimtevaartuigen op Mars besturen, zou dat toch anders moeten kunnen. Dat denken Erasmus MC, ANWB, Postnl en Sanquin nou ook. Tot eind juli maken ze met een medische drone acht proefvluchten tussen Rhoon en Oud-Beijerland. Het ding kan 1,5 kilo vervoeren en met 70 kilometer per uur ongehinderd en in een strakke lijn naar Goes of Terneuzen vliegen. Beide Zeeuwse ziekenhuizen volgen de proef dan ook met veel belangstelling, laten ze weten.
“Want als het kan, is het een uitkomst in acute en ongeplande situaties”, zegt Ulenkate. “Een drone is goedkoper dan een helikopter. En, een drone kun je heel gericht programmeren en desnoods naar de plek sturen waar je hem wilt hebben. Dus ook naar de plek van een heel groot ongeval.”
Het is geen toekomstmuziek, ze doen het elders al
In Afrika gebeurt het al, weet Ulenkate. “In landen met veel bergen – waar je van het ene naar het andere dal moet – vliegen ze met een soort vliegtuigjes pakketjes over het dal heen. Het zijn nog geen drones, maar het is hetzelfde principe.”
Alles draait om snelheid. Een drone kan sneller zijn dan een ambulance of dat busje van de bloedbank. Die snelheid is uiterst belangrijk, en kan voor een patiënt het verschil maken. Er zijn situaties waarbij mensen heel snel veel bloed nodig hebben, schetst Ulenkate. “Stel dat er in de aorta – een van de hoofdaderen in je lichaam – een scheur optreedt, dan gutst het bloed naar buiten. Zo iemand heeft dan 40 tot soms wel 80 zakken bloed nodig. Dan is snel transport extra van belang.”
Bron: PZC, journalist Jeffrey Kutterink, fotograaf Anne Hana